Lleihau ôl-troed carbon digwyddiadau

Mae digwyddiadau cymunedol o partïon stryd a ffeiriau pentref i sesiynau chwarae rheolaidd, clybiau i bobl ifanc a cyfarfodydd cymdeithasol yn helpu pobl i deimlo’n rhan o gymuned, a darparu cefnogaeth y mae mawr ei hangen.

Ond gallent hefyd greu pob math o wastraff. Yma gallwch ddod o hyd i awgrymiadau i'ch helpu i leihau ôl-troed carbon digwyddiadau a lleihau gwastraff diangen.

Gwrando ar yr erthygl hon

Gallwch wrando ar yr erthygl hon fel recordiad sain, sy’n para 19 munud a 44 eiliad, trwy glicio ar y botwm isod.

Lleihau ôl-troed carbon digwyddiadau

Yn aml mae angen eitemau ychwanegol arnom i ddarparu ar gyfer grŵp mwy o bobl, o gadeiriau a llestri gweini i addurniadau i greu awyrgylch groesawgar. Mae yna lawer o ffyrdd y gallwch chi gael y rhain, gan leihau gwastraff ac arbed arian:

• Benthyca neu rentu dodrefn neu offer parti y gallwch eu defnyddio unwaith yn unig. Chwiliwch am lyfrgell o bethau yn eich ardal chi, lle gallwch ddod o hyd i unrhyw beth o gazebos, seinyddion, meicroffonau a cheblau, i beiriannau golchi gwasgedd i helpu gyda pharatoi a glanhau. Mae rhai trefnwyr yn defnyddio'r rhwydwaith cymdogaeth "Nextdoor" i ddod o hyd i fyrddau a chadeiriau, neu weithio gyda grwpiau eraill yn yr ardal i rannu adnoddau. Yn ogystal â lleihau gwastraff, gall benthyca'r pethau hyn eich helpu i osgoi cymhlethdodau yswiriant, cynnal a chadw a storio hirdymor.
• Osgoi cynhyrchion parti tafladwy fel cyllyll a ffyrc ac addurniadau untro. Gall hyn ymddangos fel newid bach, ond mae'r effeithiau hirdymor yn sylweddol: gall fforc blastig gymryd cyhyd â 1,000 o flynyddoedd i ddadelfennu, tra bod gan y 2.5 biliwn o gwpanau tafladwy sy'n mynd i safleoedd tirlenwi yn y DU bob blwyddyn ôl-troed carbon sy'n cyfateb i 33,300 o geir yn cael eu gyrru am flwyddyn. Gwaharddodd y Llywodraeth werthiant llawer o blastigau untro, ond mae hyd yn oed dewisiadau amgen bioddiraddadwy yn creu gwastraff diangen. Yn hytrach, gallech ddefnyddio llestri bwrdd gwydn o’ch siop elusen leol, neu ofyn i bobl ddod â'u llestri eu hunain, neu fenthyca rhai: mae'r Party Kit Network yn llogi platiau gweini, addurniadau a llieiniau bwrdd y gellir eu hailddefnyddio. Mae newidiadau syml eraill yn helpu hefyd: mae gweini dŵr tap mewn jwg yn osgoi'r gwastraff sy'n cael ei greu gan boteli dŵr plastig.
• Annog pobl i helpu gwneud addurniadau y gellir eu hailddefnyddio. Yn ogystal â lleihau gwastraff, gall hyn ddod â phobl ynghyd a helpu adeiladu awyrgylch parti. Mae gan yr Eden Project lawer o syniadau i'ch rhoi ar ben ffordd. Gwelodd Cinio Jiwbilî Mawr Emmaus Mossley wirfoddolwyr yn defnyddio ffabrig sgrap i greu byntin eu hunain ar gyfer y digwyddiad. Ystyriwch hefyd ddewisiadau amgen naturiol fel blodau, gan fod addurniadau fel balwnau a confetti yn gallu achosi problemau i fywyd gwyllt lleol, hyd yn oed os ydyn nhw'n fioddiraddadwy.
• Lleihau nwyddau digwyddiadau, y gallai llawer o fynychwyr eu taflu, fel bagiau rhodd a cylchau allweddi. Os ydych eisiau rhoi rhywbeth i'r mynychwyr gofio'r digwyddiad, gallech ystyried anrhegion naturiol, fel hadau blodau haul neu berlysiau, neu hyd yn oed rhai digidol, fel albwm lluniau ar-lein o'r digwyddiad.
• Ystyriwch opsiynau bwyd gyda llai o becynnu. Os oes gennych chi le storio, prynwch fagiau mwy o gynhyrchion fel reis a blawd, y byddan nhw’n cadw am amser hir ac yn cael eu defnyddio. Neu edrych ar gynnyrch tymhorol gan ffermwyr lleol neu gynlluniau tyfu – gall hyn hefyd eich cysylltu â thrigolion eraill, gan ehangu cyrhaeddiad digwyddiadau yn y dyfodol.
• Meddyliwch am ddefnyddio eich digwyddiad fel ffordd o wneud gwelliannau amgylcheddol parhaol yn eich cymuned. Yn Hampshire, roedd pentrefi Laverstoke a Freefolk eisiau i'w dathliadau Jiwbilî Platinwm wneud hynny. Yn ogystal â buddsoddi mewn addurniadau y gellir eu hailddefnyddio a’u ddefnyddio am flynyddoedd i ddod, daeth y gymuned ynghyd i blannu cennin Pedr ar hyd y ffordd rhwng y pentrefi, a chefnogi cynllun Canopi Gwyrdd y Frenhines gyda phlannu coed brodorol.

Mae bwyd yn ganolog i'r rhan fwyaf o ddigwyddiadau, ond efallai y byddwn yn paratoi mwy o fwyd nag sydd ei angen mewn gwirionedd, neu’n taflu opsiynau llai poblogaidd i ffwrdd. Mae bwyd sy'n cyrraedd safleoedd tirlenwi yn rhyddhau allyriadau ychwanegol fel methan i’r atmosffer, gan gyfrif am hyd at 10% o allyriadau nwyon tŷ gwydr.

Rydym wedi dod o hyd i chwe ffordd o leihau gwastraff bwyd yn eich digwyddiad nesaf:

• Meddyliwch am bwy sydd yn y sefyllfa orau i ddarparu'r bwyd. Mae'r rhan fwyaf o westeiwyr yn gyfrifol am arlwyo, ond mae'n werth ystyried a allai cyfranogwyr ddod â'u bwyd eu hunain. Rhowch gynnig ar system "potluck", lle mae pobl yn gwirfoddoli i ddod â bwyd i bawb ei rannu, er eich bod yn ymwybodol y bydd llai o reolaeth dros alergenau a labelu cynhwysion. Yna gall pobl fynd â bwyd dros ben adref neu ei roi i eraill. Mae Carnbo and District Community Hall Association yn Kinross yn cynnal barbeciws haf lle gofynnir i fynychwyr ddod â'u bwyd, llestri a chyllyll a ffyrc eu hunain i leihau gwastraff. Mae'r grŵp hefyd wedi defnyddio grant bach gan y Loteri Genedlaethol i fuddsoddi mewn offer y gellir ei ailddefnyddio o gazebos i orchuddion bwrdd a ddefnyddir mewn gwahanol ddigwyddiadau cymunedol.
• Chwiliwch am ffyrdd i osgoi gor-arlwyo. Gallech ofyn i bobl ymateb i wahoddiad y digwyddiad fel eich bod yn gwybod yn fras faint fydd yn dod - mae hyn yn ei gwneud hi'n haws amcangyfrif faint o fwyd sydd ei angen. Gall bod yn agored am hyn helpu dechrau sgwrs am wastraff bwyd: pam ei fod yn bwysig, a sut y gall pawb wneud gwahaniaeth.
• Labelwch y bwyd yn glir, a rhestrwch yr holl gynhwysion ac alergenau os yn bosibl. Nid yw hyn yn ofyniad cyfreithiol oni bai bod eich grŵp yn fusnes bwyd cofrestredig, ond mae'r Asiantaeth Safonau Bwyd yn ei argymell. Mae hefyd yn helpu pobl i osgoi cymryd pethau nad ydyn nhw'n eu hoffi neu efallai fod ganddyn nhw alergedd iddyn nhw, gan leihau gwastraff diangen.
• Cynlluniwch ar gyfer sut i reoli gwastraff bwyd na ellir ei osgoi. Dylech ddarparu bin gwastraff bwyd amrwd ar wahân i finiau sbwriel, fel y gallwch gompostio bwyd dros ben o blatiau – gall pob cilogram o gompost cartref arbed dros 100g o allyriadau CO2. Mae gan Compost Culture a’r Gymdeithas Arddwriaethol Frenhinol ganllawiau os ydych chi'n newydd i gompostio.
• Rhoi neu ddosbarthu bwyd dros ben. Gallwch roi i eraill gan ddefnyddio apiau am ddim fel Too Good to Go neu Olio, neu drwy fanciau bwyd lleol neu oergelloedd cymunedol. Os oes gennych symiau mwy, ystyriwch ei gynnig i rwydweithiau dosbarthu bwyd fel FareShare, Prosiect Felix, Hubbub a Your Local Pantry.
• Os ydych chi'n gweithio gydag arlwywyr allanol, edrychwch am y rhai sy'n blaenoriaethu lleihau gwastraff. Gallai hyn fod drwy olrhain ac adolygu data presenoldeb a defnydd o ddigwyddiadau'r gorffennol, neu drwy wneud prydau o fwyd a fyddai fel arall yn cael ei wastraffu.

Gallwch leihau effaith amgylcheddol y bwyd rydych chi'n ei gynnig drwy wneud rhai newidiadau i'r ffordd rydych chi'n cynllunio, dewis a phrynu bwyd:

• Torrwch i lawr ar gig a chynhyrchion eraill sy'n seiliedig ar anifeiliaid. Gan fod newid defnydd tir a ffermio yn gyfran sylweddol o'r ôl-troed carbon, mae cynhyrchu bwydydd sy'n seiliedig ar anifeiliaid yn tueddu i fod yn fwy niweidiol i'r amgylchedd na chynhyrchu ar gyfer bwydydd sy'n seiliedig ar blanhigion. Gallech brofi opsiynau heb gig neu, os yw cig yn bwysig, ceisiwch ddefnyddio llai ohono a dewis cig organig lles uwch, sydd wedi’i fwydo gan borfa. Yn Llundain, gwnaeth Stanley Arts ginio Figan Caribïaidd am ddim yn ganolbwynt i'w "Green Coronation Get Together". Yng Ngwlad yr Haf, trefnodd Green and Healthy Frome gynhadledd hinsawdd leol gan ddod â'r cyngor, y GIG, elusennau, gwleidyddion, gweithredwyr a thrigolion ynghyd i godi ymwybyddiaeth a dod o hyd i ddatrysiadau ymarferol, lleol i newid yn yr hinsawdd. Er mwyn lleihau effaith amgylcheddol y digwyddiad ei hun, dim ond llestri bwrdd gwydn a ddefnyddiwyd a chafodd ginio sy'n seiliedig ar blanhigion ei weini gyda bara lleol, dipiau, tartiau a saladau.
• Ystyriwch ddod o hyd i fwyd dros ben. Mae'r ap rhad ac am ddim Too Good to Go yn rhestru siopau a bwytai lleol sydd â bwyd heb ei werthu am ddisgownt. A gall pawb ddefnyddio Olio i weld a oes gan eu cymdogion gynnyrch dros ben. Mae gwefan Social Farms and Gardens yn rhestru dros 2,100 o brosiectau a fydd efallai a bwyd i’w rannu. Mae’r Nigerian Catholic Community yng Ngogledd Ddwyrain Llundain yn defnyddio bwyd dros ben o’r Felix Project ar gyfer prydau dydd Sul cymunedol rheolaidd ac arddangosiadau coginio iach, gydag ychydig iawn o fwyd yn mynd i wastraff.
• Edrychwch ar gyflenwyr lleol i gynyddu'r gyfran o gynnyrch a dyfir yn lleol. Mae hyn yn gofyn am lai o drafnidiaeth a storio, a gall fod yn fwy maethlon gan ei fod yn fwy tebygol o fod yn ffres. Mae siopau, caffis a arlwywyr fferm lleol bob amser yn fan cychwyn da – a gallwch chwilio am gynhyrchwyr bwyd lleol ar wefannau fel Big Barn, Farm Retail Association a Chymdeithas y Pridd.
• Os yw'ch bwyd yn cael ei ddarparu gan arlwywyr, gwiriwch eu cymwysterau gwyrdd. Ydyn nhw'n defnyddio cyflenwyr lleol? Ydyn nhw'n defnyddio cynhyrchion organig a lles uwch? Ydyn nhw'n rhoi eu bwyd dros ben eu hunain i achosion da?
• Os oes gan eich sefydliad le awyr agored a staff a gwirfoddolwyr parod, gallech ddechrau tyfu eich bwyd eich hunain. Gall hyn helpu gyda biliau bwyd, gwella mynediad at fwyd a dyfir yn lleol, a darparu gweithgaredd cymunedol deniadol. Edrychwch ar y canllawiau a'r adnoddau rhad ac am ddim a ddarperir gan Social Farms and Gardens i'ch helpu i ddechrau arni. Yn Glasgow, daeth Wing Hong Centre, sefydliad sy'n cefnogi pobl hŷn o'r gymuned Tsieineaidd, yn dod â phobl ynghyd i dyfu llysiau Tsieineaidd nad ydynt ar gael mewn siopau groser lleol. Mae'r cynnyrch yn cael ei goginio ar gyfer clwb cinio rheolaidd y grŵp.
• Ystyriwch annog eich cymuned i gymryd rhan mewn tyfu bwyd ar gyfer eich digwyddiadau hefyd – unrhyw beth o botiau perlysiau ar siliau ffenestri a thomatos mewn cynteddau, i datws mewn gerddi cefn. Gall hyn gynyddu gwybodaeth am fwyd sy'n well ar gyfer iechyd a'r blaned. Mae gan y Cinio Mawr ganllaw plannu syml i'r rhai a hoffai roi cynnig arni.
• A gallwch chwilio am fwyd am ddim sy’n tyfu'n wyllt. Mae gan fwyd sydd wedi’i fforio ôl-troed carbon is oherwydd nid yw'n defnyddio gwrtaith na phlaladdwyr – er y dylech sicrhau bod unrhyw fforio a wnewch yn ddiogel, yn gyfreithiol ac yn gynaliadwy. Mae gan Coed Cadw gyngor ar fforio yn gyfrifol a beth i gadw llygad amdano bob mis. Mae gan Bwyd Lleol Prydeinig ganllawiau ar gyfreithiau perthnasol. Mae Climate Action Middlesbrough yn cynnal gweithdai bwyd wedi’i fforio i annog sefydliadau ledled y ddinas i gymryd rhan mewn casglu planhigion, ffrwythau, hadau a ffyngau bwytadwy at eu defnydd eu hunain. Gan ddechrau gyda gemau lle mae cyfranogwyr yn dyfalu'r bwyd sydd â'r ôl-troed carbon uchaf, maen nhw hefyd yn dysgu am buddion iechyd bwyd wedi’i fforio, a gwahanol ffyrdd y gellir eu defnyddio i fod o fudd i’r gymuned.

Gallwch leihau allyriadau drwy ddewis lleoliad eich digwyddiad yn ofalus.

• Os ydych chi'n llogi lleoliad, dewiswch un sydd â chymwysterau gwyrdd cryf. Rydym wedi helpu rhai o'n deiliaid grant i adeiladu adeiladau eco-gyfeillgar rhagorol: yn Northumberland, adeiladwyd Bardon Mill and Henshaw Village Hall gan ddefnyddio cymysgedd o dechnolegau carbon isel a di-garbon. Mae ganddo do gwyrdd wedi'i blannu â blodau'r ddôl sy'n amsugno dŵr glaw ac yn puro'r aer, trydan solar, a phwmp gwres ffynhonnell aer. Mae'r dyluniad yn manteisio ar olau dydd naturiol, ac yn defnyddio'r ddaear i gysgodi, oeri ac inswleiddio'r adeilad.
• Yn ogystal ag adeiladau gwyrdd, chwiliwch am bolisïau cryf ar wastraff, arlwyo cynaliadwy, ôl-troed carbon, a theithio – ydy'r lleoliad yn cynnig codi tâl am gerbydau trydan? Cynhaliodd prosiect Going the Extra Mile a ariennir gan y Loteri Genedlaethol yn Sir Gaerloyw eu digwyddiadau mwy yn stadiwm Pêl-droed Forest Green, y mae FIFA wedi'i restru fel y "clwb pêl-droed gwyrddaf yn y byd". Mae Calthorpe Community Garden yn Llundain yn cynnig mannau dan do ac awyr agored i'w llogi, gan arloesi ei system ynni gwastraff bwyd ei hun: mae bwyd a dyfir yn y gerddi yn cael ei goginio yn y caffi cymunedol, gyda gwastraff yn mynd i greu bio-nwy adnewyddadwy y gellir ei ddefnyddio ar gyfer coginio a gwresogi.
• Gwiriwch y gellir cyrraedd y lleoliad yn ddiogel ac yn gyfleus ar droed, cadair olwyn, beic neu drafnidiaeth gyhoeddus, fel bod pobl yn cael eu hannog i beidio â gyrru. Os oes gennych feicwyr brwd yn eich grŵp, edrychwch i mewn i leoliadau gyda storfa beiciau neu gyfleusterau ar gyfer gwefru e-feiciau. Yn Ynysybwl, mae Vision for our Valley yn cynnal cynlluniau chwarae a gweithdai uwchgylchu, gan sicrhau bod y rhain ar lwybrau bws neu drên.
• Dylech gefnogi rhannu ceir, sy'n arbed arian a charbon, a gall helpu i gyflwyno pobl a gwneud cysylltiadau. Gall sefydlu grŵp, er enghraifft ar WhatsApp neu'r cyfryngau cymdeithasol, helpu'r rhai sy'n bresennol i drafod a threfnu hyn.
• Os ydych yn trefnu digwyddiadau mwy, efallai y byddwch am edrych ar gyfrifiannell carbon fel myclimate, i’ch helpu i gael gwell syniad o'r allyriadau sy'n gysylltiedig â'ch digwyddiad.
  

Eisiau gwybod mwy neu rannu eich stori?

Darllenwch ein hawgrymiadau ar greu cynlluniau gweithredu amgylcheddol ac annog trigolion o'ch cymuned i gymryd rhan mewn gweithredu hinsawdd.

Os ydych chi wedi llwyddo i leihau ôl troed carbon digwyddiad cymunedol, ystyriwch rannu eich awgrymiadau a'ch profiadau gyda ni i knowledge@tnlcommunityfund.org.uk.