Cefnogi cymunedau i weithredu ar newid hinsawdd – y Gronfa Gweithredu Hinsawdd hyd yma.

Mae 18 mis wedi mynd heibio ers i ni lansio'r Gronfa Gweithredu Hinsawdd – cronfa o £100 miliwn sy'n cefnogi cymunedau ledled y DU i weithredu ar newid hinsawdd - ac mae llawer wedi digwydd yn y cyfnod hwnnw. Cawsom 630+ o geisiadau cyfnod cynnar syfrdanol ar gyfer y rownd gyntaf yn dilyn lansiad haf 2019, gan dynnu sylw at y ffaith bod cymaint yn digwydd ar draws cymunedau a phrosiectau di-rif yn dod i'r amlwg i fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd o bob cornel o'r DU.

Roedd penderfynu pa geisiadau i fynd â nhw drwodd i gamau olaf rownd un yn hynod heriol ac yn arwain at rai o'r pethau allweddol a ddysgwyd i'n tîm; yn gyntaf, mae'n bwysig adolygu'n llawn yr hyn a ddarparodd grwpiau'n hael iawn i ni yn y rownd gyntaf a defnyddio'r mewnwelediadau hyn i helpu i lunio'r rhaglen wrth symud ymlaen. Yn ail, edrych ar sut y gallwn gynnwys ystod eang o grwpiau, hyd yn oed os nad ydym yn ariannu eu prosiectau, fel rhan o'r symudiad ehangach o newid.

Yn yr wythnosau a'r misoedd cyn i ni baratoi i wneud y gwobrau cyntaf ar gyfer y rownd gyntaf, roedd argyfwng COVID-19 wedi cyrraedd y DU a gyda hyn, cafodd set newydd o heriau annisgwyl eu taflu i'r gymysgedd. Roedd mesurau diogelwch y cyfyngiadau symud yn golygu bod paneli gwneud penderfyniadau wedi digwydd o fyrddau cegin ac mewn ystafelloedd sbâr. Roedd hefyd yn golygu nad oeddem yn gallu ymweld ag unrhyw brosiectau. Byddwn yn parhau i weithio gydag ymgeiswyr i ddeall sut y bydd y pandemig yn effeithio ar gynlluniau cyflawni eu prosiectau a lle mae angen hyblygrwydd. Rydym yn amau y bydd angen i hyblygrwydd o'i fath aros am beth amser eto.

Yn 2020, dyfarnwyd dros £19.5 miliwn i 23 o brosiectau ledled y DU fel rhan o garfan gyntaf y Gronfa Gweithredu Hinsawdd. Mae'r gwobrau hyn yn gymysgedd o ddyfarniadau tymor hwy, ar raddfa fawr a grantiau datblygu byrrach ar gyfer syniadau a phrosiectau sy'n dod i'r amlwg y mae angen mwy o amser arnynt i ddatblygu partneriaethau, ymgysylltu'n eang neu brofi dulliau gweithredu a dysgu oddi wrthynt. Bydd pob un o'r prosiectau yn defnyddio arian y Loteri Genedlaethol i ddangos beth sy'n bosibl pan fydd pobl yn arwain y ffordd o ran mynd i'r afael â newid hinsawdd a chydweithio, rhannu dysgu a bod yn gatalyddion ar gyfer newid ehangach a thrawsnewidiol.

Dyfarnwyd 14 o brosiectau ym mis Mehefin (6 dyfarniad datblygu llawn ac 8), gan dderbyn cyfanswm o £14.3 miliwn o grantiau. Ar ôl datblygu ymhellach dros yr haf, dewiswyd 9 prosiect ychwanegol ym mis Hydref (3 dyfarniad datblygu llawn a 6) gan dderbyn cyfanswm o £5.2 miliwn o grantiau. Gweler y tabl isod ar gyfer yr holl brosiectau.

A chyda hynny, cawsom ein carfannau haf a hydref yn ffurfio ein rownd gyntaf erioed o'r rhaglen! Mae gwneud penderfyniadau ar draws dau gam ar gyfer y rownd ariannu cyntaf hwn yn ddull gwahanol o ymdrin â'r hyn a gynlluniwyd gennym yn wreiddiol ond, ochr yn ochr â chyllideb uwch ar gyfer y flwyddyn ariannol ddiwethaf hon, mae'n adlewyrchu ymrwymiad parhaus y Gronfa i'r argyfwng hinsawdd.

Gorffennon ni 2020 gyda digwyddiad rhirhiol ym mis Rhagfyr, gan ddod â'r garfan lawn at ei gilydd. O Lambeth i Leeds, Glasgow i Wynedd, roedd ein grŵp yn gallu cysylltu a dysgu am y prosiectau eraill gyda llawer yn cyfarfod am y tro cyntaf.

Mae'n anochel bod y cyfyngiadau symud parhaus wedi golygu rhai newidiadau i gynlluniau cychwynnol ond mae ein holl brosiectau rownd un yn barod i ddechrau rhedeg yn 2021.

Er enghraifft, mae'r prosiect Farm Net Zero yng Nghernyw yn defnyddio eu grant i helpu'r gymuned ffermio leol i symud tuag at allyriadau carbon di-garbon net drwy greu cyfleoedd i ffermwyr yn y rhanbarth ddysgu am newidiadau sy'n fuddiol yn economaidd y gallant eu gwneud i arferion ffermio sydd hefyd yn lleihau allyriadau carbon. Ac mae Cumbria Action for Sustainability (CAfS) wedi gosod y nod o ddod yn sir ddi-garbon gyntaf y DU erbyn 2037, gan ddefnyddio eu grant i hwyluso cynlluniau ynni adnewyddadwy a chynllun eco-dwristiaeth sefydledig yn Ardal y Llynnoedd.

Cadwch lygad allan wrth i ni rannu mwy o newyddion a diweddariadau ar ein holl ddeiliaid grantiau yn yr wythnosau a'r misoedd i ddod.

Wrth gwrs, rydym hefyd wedi dechrau meddwl sut olwg fydd ar rownd nesaf y rhaglen. Bydd mwy o wybodaeth yn cael ei rhannu ar hyn yn fuan iawn ar ein gwefan ac yn cadw llygad am ddiweddariadau ar draws ein cyfryngau cymdeithasol.

Yna mae'r gwaith ehangach rydym yn edrych arno; sut y gallwn gefnogi newid parhaol a chreu mwy o gyfranogiad ac ymgysylltiad ar newid hinsawdd ar draws y gymdeithas sifil. Dyma, i mi, yw'r rhan fwyaf diddorol o'r rhaglen. Er mwyn gweithredu'n ystyrlon ar newid hinsawdd, bydd angen symudiadau lluosog, cymunedau a sefydliadau sy'n gweithio gyda'i gilydd dros y tymor hir. Rydym am archwilio ein rôl o ran cefnogi'r symudiad ehangach hwn o newid. Drwy'r prosiectau a ariennir gennym, ein huchelgais yw y byddant yn annog ac yn ysbrydoli pobl ledled y DU i weithredu yn yr hinsawdd yn eu cymunedau eu hunain a byddwn yn gweithio gydag eraill i gefnogi ein deiliaid grantiau i wneud hyn. Rydym ar fin mynd allan i dendro am yr elfen hon o'r rhaglen a byddwn yn rhannu mwy o wybodaeth am hyn yn ystod y misoedd nesaf.

Mae'r hyn sy'n digwydd nesaf yn fyd-eang wrth i ni symud ymlaen o'r pandemig, a nodi sut olwg sydd ar y byd, yn teimlo'n gysylltiedig â newid hinsawdd. Mae cymunedau ledled y DU wedi dod at ei gilydd ac wedi dangos ymdrech ac ysbrydoliaeth yn wyneb y pwysau newydd ac anodd a achosir gan COVID-19. Maent mewn sefyllfa dda i ddeall, gweithredu a chyflwyno ymatebion effeithiol i'r argyfwng yn gyflym ac yn briodol, ac rydym yn hyderus y gall pobl yn y cymunedau arweiniol fynd i'r afael â gweithredu yn yr hinsawdd ac ymateb i'r argyfwng hinsawdd. Er bod ansicrwydd o hyd, mae llawer iawn o gyfle hefyd i adeiladu ar y rhwydweithiau cymunedol gwydn sydd wedi'u creu.

• Sefydlwyd yn 2019

• Darparu cronfa o £100 miliwn

• Dyfarnwyd £19.5 miliwn hyd yn hyn

• Derbyniwyd 630+ o geisiadau yn y rownd gyntaf

• Gwahoddwyd 40 o brosiectau i gyflwyno cynnig llawn

• Dyfarnwyd grantiau i 23 o brosiectau

• Un rownd ariannu hyd yn hyn, gyda'r ail rownd i'w chyhoeddi'n fuan